W kwietniu Muzeum Dulag 121 zaprasza mieszkańców Pruszkowa i okolic do wyjątkowej podróży w czasie. To miesiąc pełen historii – zarówno tej lokalnej, jak i tej o wymiarze ogólnopolskim. Każde z zaplanowanych wydarzeń ma unikalny charakter, łączy w sobie pasję do odkrywania przeszłości, szacunek dla dziedzictwa i troskę o pamięć.
Już 13 kwietnia o godzinie 12:00 wyruszamy na niezwykły spacer historyczny po dawnych Zakładach Naprawczych Taboru Kolejowego w Żbikowie, dawniej jednym z najważniejszych ośrodków przemysłowych w regionie. Miejsce to zaczęło swoją działalność w 1897 roku, zatrudniając początkowo zaledwie 49 osób, jednak już w 1904 roku było największym pracodawcą w Pruszkowie. Rozwój Warsztatów Kolejowych dał impuls do rozbudowy całej dzielnicy – Żbikowa, który stał się dynamicznie rozwijającą się częścią miasta. Powstały tu szkoła, osiedla pracownicze, szpital, a sam zakład był sercem lokalnej aktywności. Choć od likwidacji ZNTK minęło już 20 lat, na terenie obecnego MLP Group wciąż można odnaleźć ślady kolejowej przeszłości – zabytkowe budynki administracyjne, hale, szkołę czy wieżyczki strażnicze z okresu okupacji. Wszystkie te miejsca odkrywać będziemy pod przewodnictwem Szymona Kucharskiego – pasjonata historii Pruszkowa, autora wielu publikacji, pedagoga i przewodnika. Spacer po niedostępnych na co dzień zakamarkach dawnych Zakładów to szansa na głębsze zrozumienie lokalnego dziedzictwa.
Tego samego dnia, 13 kwietnia, o godzinie 14:00 Muzeum Dulag 121 zaprasza również najmłodszych wraz z opiekunami na warsztaty wielkanocne w ramach cyklu „Rodzinne Niedziele z Historią”. Podczas spotkania, pod okiem Marty Karalus-Kuszczak – historyczki sztuki, edukatorki i pasjonatki wycinanek – uczestnicy będą tworzyć tradycyjne wycinanki wielkanocne inspirowane motywami ludowymi. Będzie to okazja nie tylko do kreatywnej zabawy, ale i do zapoznania się z kulturą ludową różnych regionów Polski. Powstaną leluje, gwiazdy, firanki na okno z motywami wiosny – ptakami, kwiatami, zajączkami i symbolami świąt. Papier i nożyczki wystarczą, by przenieść się do świata dawnych tradycji i odtworzyć świąteczną atmosferę sprzed lat.
Z kolei 26 kwietnia o godzinie 15:00 Muzeum Dulag 121 gościć będzie profesora Andrzeja Żbikowskiego, jednego z najwybitniejszych badaczy historii Żydów w Polsce, kierownika Działu Naukowego Żydowskiego Instytutu Historycznego. W swoim wystąpieniu profesor Żbikowski poruszy rzadko podejmowany temat losów cywilnych mieszkańców getta warszawskiego podczas powstania w 1943 roku. Choć pamięć o powstańcach ŻOB i ŻZW jest powszechnie znana, to historia zwykłych ludzi – niezaangażowanych bezpośrednio w walkę – wciąż domaga się odkrycia. Wystąpienie oparte będzie na raportach, fotografiach i tekstach źródłowych, które rzucają światło na tragiczne losy ponad 50 tysięcy osób. To spotkanie z historią, która do dziś porusza i inspiruje do refleksji.
Na zakończenie kwietnia, w niedzielę 27.04 o godzinie 12:00, odbędzie się wyjątkowy spacer po cmentarzu żydowskim w Pruszkowie. Oprowadzi po nim Marian Skwara – badacz historii lokalnej społeczności żydowskiej, autor monografii „Pruszkowscy Żydzi. Sześć dekad zamkniętych Zagładą”, opiekun cmentarza i jego niezrównany znawca. Cmentarz przy ul. Lipowej jest dziś jedynym trwałym świadectwem istnienia żydowskiej wspólnoty w Pruszkowie. To miejsce niezwykłe – ocalone przed zapomnieniem, niemal nienaruszone, niosące ze sobą świadectwo życia i tragicznego końca całej społeczności. Nagrobki z inskrypcjami w hebrajskim, pamięć o ostatnich pokoleniach, które mogły jeszcze umierać w pokoju – wszystko to sprawia, że ten spacer będzie wyjątkową lekcją historii i pamięci. Uczestnicy będą mogli zakupić plan cmentarza autorstwa Mariana Skwary.
Wszystkie wydarzenia organizowane przez Muzeum Dulag 121 to coś więcej niż tylko spotkania z historią – to powrót do korzeni, żywa lekcja przeszłości, której echa wciąż brzmią w przestrzeni Pruszkowa. Warto wziąć udział i doświadczyć tej podróży przez czas – z pasją, szacunkiem i refleksją.
