Istotnym wyzwaniem dla ludzkości w XXI wieku są antropogeniczne zmiany klimatu, skutkujące takimi niebezpiecznymi żywiołami jak trąba powietrzna czy deszcz nawalny. W celu przeciwdziałania negatywnym zjawiskom klimatycznym w miastach, Ministerstwo Środowiska przygotowało projekt stworzenia Miejskich Planów Adaptacji do zmian klimatu. Intensywne prace nad strategicznym dokumentem trwają również w Ząbkach.
Zmiany klimatu są zjawiskiem światowym. Wzrost globalnych średnich temperatur powietrza powoduje, że klęski żywiołowe takie jak: powódź, deszcz nawalny, susza, grad, trąba powietrzna, huragan, uderzenie pioruna stają się powszechniejsze i intensywniejsze. Katastrofalne zjawiska pogodowe generują straty dla infrastruktury. Jako przykład można przypomnieć, że silny wiatr jaki wiał w nocy z 16 na 17 lutego 2022 r. w całym kraju, spowodował iż tylko na terenie działania sieci PGE Dystrybucja Oddziału Warszawa skutki żywiołu odczuwało przeszło 30 tys. odbiorców. Poważnym problemem były też połamane drzewa i pozrywane dachy.
Opracowanie Miejskich Planów Adaptacji do zmian klimatu przez miasta jest następstwem projektu przygotowanego przez Ministerstwo Środowiska. Działania podjęto w odpowiedzi na raport dotyczący obecnej i prognozowanej sytuacji klimatycznej na świecie, przygotowany przez Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (ciało doradcze Organizacji Narodów Zjednoczonych). MPA jest dokumentem planistycznym o strategicznym znaczeniu, którego celem jest ocena ryzyka występowania w danym mieście negatywnych skutków zmian klimatu oraz rozpoznanie możliwości adaptacyjnych. Założeniem jest również zmniejszenie podatności miast na ekstremalne zjawiska pogodowe oraz wzrost potencjału do zapobiegania i zwalczania skutków tych zjawisk.
W pierwszym etapie, od stycznia 2017 r. – do stycznia 2019 r., projekt był realizowany dla 44 największych polskich miast (37 miast powyżej 100 tys. mieszkańców, 3 miast z liczbą mieszkańców 90-100 tys. oraz 4 miast poniżej 90 tys. mieszkańców).
Obecnie w przygotowaniu jest projekt ustawy, zgodnie z którym „miasta powyżej 20 000 mieszkańców zostaną zobowiązane do opracowania Miejskich Planów Adaptacji do zmian klimatu (MPA)”. Miasta będą również zobligowane do aktualizacji Planów co sześć lat. Ustawodawca w ten sposób dąży do wspieranie transformacji ekologicznej ośrodków miejskich. Dlatego miasta, które jeszcze nie przygotowały MPA będą do tego zobligowane najpóźniej do 24 miesięcy od momentu wejścia w życie rozporządzenia wynikającego z ustawy.
Wychodząc naprzeciw tym oczekiwaniom miasto Ząbki tworzy swój Miejski Plan Adaptacji MPA, który przygotowuje – Zespół ds. opracowania „Miejskiego planu adaptacji do zmian klimatu dla Miasta Ząbki”. W skład Zespołu weszli przedstawiciele wydziałów Urzędu Miasta w Ząbkach, PWiK w Ząbkach oraz eksperci Zakładu Ochrony Wód Głównego Instytutu Górnictwa w Katowicach. Dokument zawiera w szczególności:
- analizę zjawisk klimatycznych na miasta, takich jak upały, mrozy, oblodzenia, powodzie, podtopienia, susze, opady śniegu, wiatr, koncentracja zanieczyszczeń powietrza,
- ocenę wrażliwości miasta na zmiany klimatu,
- określenie potencjału adaptacyjnego do radzenia sobie w sytuacji zagrożenia,
- ocenę podatności miasta i wskazanie największych zagrożeń,
- określenie celów szczegółowych i działań adaptacyjnych,
- określenie zasad wdrożenia MPA oraz ram finansowania i monitoringu MPA.
W czerwcu Miejski Plan Adaptacji dla miasta Ząbki został poddany konsultacjom społecznym. W celu zebrania opinii mieszkańców, zorganizowano spotkanie w Urzędzie Miasta oraz udostępniono ankietę on-line. Zebrane głosy ząbkowian podzielono na 15 wniosków/uwag. 12 spośród 15 syntetycznych opinii mieszkańców zostało uwzględnionych (w całości bądź częściowo) i zawartych w ostatecznej wersji MPA dla Miasta Ząbki.
W raporcie z konsultacji znalazły się również uzasadnienia, z jakiego powodu odrzucono część uwag. Miejski Plan Adaptacji obliguje miasto do działań, przyjętych w dokumencie. Dlatego nie może ono przyjmować zobowiązań, na które nie ma wpływu. Ponadto mieszkańcy postulowali uszczegółowienie rozwiązań przyjętych w projekcie MAP. Wątpliwości w tym zakresie zostały rozwiane w czasie konsultacji prowadzonych przez ząbkowski Ratusz z Ministerstwem Klimatu i Środowiska (powstało 6 października 2020 r. przez połączenie kompetencji dotychczasowych Ministerstwa Klimatu i Ministerstwa Środowiska). Opinia resortu klimatu i środowiska w tym zakresie wskazuje na to, iż dokument strategiczny przedstawiający plany wieloletnie nie powinien zawierać konkretnych, szczegółowych projektów. Należy zachować pewien stopień jego ogólności.
Procedowanie Miejskiego Planu Adaptacji, łącznie z przyjęciem w formie uchwały przez Radę Miasta Ząbki, ma zakończyć się w październiku br.
(fot. park miejski im. Szuberta w Ząbkach, źródło: UM Ząbki)